9 redenen om géén smart-tv te kopen

Argumenten waarom een beetje luddisme wellicht op z'n plek is.

We staan opnieuw stil bij de minpunten van de smart-tv. We hebben na enkele jaren aanmodderen op de redactie besloten dat het veel beter is om de intelligentie extern te houden en onze lijst met argumenten is hier verder uitgebreid en toegelicht.

9 redenen om géén smart-tv te kopen

Argumenten waarom een beetje luddisme wellicht op z'n plek is.

Vorig jaar bespraken we hier een aantal redenen om geen smart-tv te kopen en voor de volledigheid hebben we deze hieronder ook toegevoegd. Een paar incidenten van de afgelopen maanden drukten ons namelijk met de neus op het feit dat er potentiële ellende is met deze IoT-apparaten die we in eerste instantie zelfs over het hoofd zagen.

We hebben het dan onder meer over de beperkte levensduur, beveiligingsissues, interfaces die voor verbetering vatbaar zijn en onverwachte updates. In het kader van "maar wacht, er is meer" vandaag een nóg uitgebreider overzicht van redenen om voor een domme tv te gaan of op z'n minst de smart-tv niet aan een internetverbinding te hangen (waardoor je eigenlijk net zo goed een domme televisie kunt kopen).

1. Beperkte ondersteuning van apps

Aan het begin van de zomer van 2017 kondigde de NPO aan de ondersteuning in te trekken van smart-tv's van voor 2014. De publieke omroep noemt de software van die televisies te verouderd om nieuwe ontwikkelingen aan te kunnen. Je ziet vaker dat apps opeens verdwijnen. We kennen het persoonlijk op de redactie onder meer van Uitzending Gemist en natuurlijk Skype.

Dit jaar trekt de consumentenbond aan de bel. De organisatie heeft het afgelopen jaar honderden klachten binnen gekregen van gebruikers over apps die verdwijnen of niet langer meer werken. Het gaat om tv's die nog geen vijf jaar oud zijn.

"Bij apparaten die verbonden zijn met het internet is het essentieel dat de veiligheid en de functionaliteit voor een redelijke termijn gewaarborgd zijn. Consumenten kopen bewust een tv waarop ze apps kunnen gebruiken en betalen daar ook voor. Het kan toch niet zo zijn dat dan na 3 jaar het smart-tv-gedeelte van de tv niet meer naar behoren werkt. Wij zullen dit probleem aankaarten bij fabrikanten en aandringen op oplossingen," aldus Bart Combée, directeur Consumentenbond.

De organisatie heeft in maart al een meldpunt in het leven geroepen waar gebruiken kunnen melden of zij last hebben van apps die niet langer worden ondersteund. De Consumentenbond wil dat fabrikanten maatregelen nemen om smart tv's tenminste zes jaar lang te ondersteunen.

Een nobel streven, maar aangezien het ze al niet lukt om fabrikanten zo ver te krijgen om smartphones langer te ondersteunen, hebben wij er een hard hoofd in dat zij dit voor elkaar gaan krijgen voor smart tv's. Een van de populairste fabrikanten, Samsung (63 procent van alle smart tv-klachten) werd eerder al niet warm of koud van de "eis" van de consumentenbond om de updateprocedure van smartphones te verbeteren.

Het punt is dat dit een nooit eindigend proces is. Software en hardware trekken elkaar mee naar nieuwe features, waardoor het onvermijdelijk is dat je na een aantal jaar nieuwe hardware nodig hebt om alle nieuwe software te draaien. Apps worden niet meer ondersteund of verdwijnen helemaal, patches komen niet meer uit voor jouw televisie van drie jaar oud en het hele systeem wordt traag en brak.

Je luxueuze smart-tv wordt met andere woorden niet zo gedistingeerd oud als de domme televisie van vroeger. Positieve noot: het is vast goed voor de economie dat we elke drie á vier jaar naar de winkel rennen omdat het apparaat 'te oud' is geworden.

2. Firmware wijzigt

Dit is een probleem dat je in principe hebt bij elk apparaat dat updates ontvangt: een brakke patch of firmware-update die het hele systeem onderuit haalt of een functionaliteit zelfs bewust verwijdert. In principe is alles vervangbaar, dus de feature die jij heel handig vindt maar andere gebruikers links laten liggen kan wel eens verdwijnen in een actie om de 'productervaring te stroomlijnen'.

Maar het kan dus erger met updates die onbedoeld functionaliteit verwijderen, zoals een update van enkele Samsung-toestellen afgelopen zomer. Gebruikers werden geconfronteerd met hangende schermen of volledig bevroren systemen. Erger nog, een OTA-update kon dit niet herstellen en er was handmatige installatie nodig van de gepatchte firmware. Dat betekent dat een aantal getroffen gebruikers terug naar de winkel moet.

3. Bloatware

De Wall Street Journal wist twee jaar gteleden te melden dat fabrikant Samsung een nieuwe feature in ontwikkeling had voor zijn smart-tv's: reclames. (Want wie houdt er nou niet van reclames?) De geplande update zou niet alleen voor nieuwe toestellen zijn, maar ook voor oudere smart-tv's van Samsung. Het bedrijf voegde daad bij woord en televisies werden eind 2016 voorzien van de nieuwe feature.

Dit kennen we al decennia van pc-fabrikanten waar allerlei leveranciers hun adware en andere 'waardetoevoegende software' in hun apparatuur verwerken. (Want wie houdt er nou niet van reclames?) Op de pc noemen we dat bloatware of zelfs crapware en op smart-tv's is dat eigenlijk niet anders. Onnodig, irritant en ruimte opslokkend: goede redenen om softwaretoevoegingen voor simpele beeldweergave los te houden van het apparaat zelf.

Daarbij, dit soort features voegt niets toe voor de gebruiker. Het enige waar ze goed voor zijn is een beetje extra geld in het laatje van de producent. Maar het is niet zoals bij 'gratis' apps of websites alsof er niet óók al is betaald voor het product. Je betaalt dus als smart-tv-kijker twee keer: een keer met de portemonnee, een keer met reclames. (Drie keer, als je persoonlijke data als transactie meetelt - wat wij wel doen.)

4. Je hebt zelf geen controle

De smart-tv is in feite een computer met een besturingssysteem waar je verder niet veel mag beginnen. Gebruikers van LG-televisies die problemen ondervonden, bemerkten dat de tv's dan wel een veilige modus hadden, maar dat die alleen opgestart mocht worden door een reparateur. Gelukkig vindt een doorzetter de vereiste toetsencombinatie wel online, maar dit soort fratsen onderstreept dat gebruikers geen controle hebben over hun toestel.

Nou ja, 'geen controle'... Restricties zijn uiteraard te omzeilen door mensen die net iets handiger zijn. Je kunt je smart-tv (bijvoorbeeld voor een aantal Android-modellen) rooten om zelf de omgeving te vervangen door iets dat nog wel wordt ondersteund of om een verwijderde app los te installeren, maar net als met smartphones vervalt dan meestal de garantie.

5. Ransomware en andere troep

De reden dat gebruikers ontdekten dat ze niet eens de veilige modus konden opstarten, was een probleem dat aan het groeien is geslagen twee jaar geleden: ransomware. Het bestaat al voor televisies en de reden dat we nog geen grote plaag hebben gezien is niet omdat die apparaten zo goed zijn beveiligd, maar omdat de winst minimaal is.

Smart-tv's hebben weinig processorkracht en zijn daarom minder interessant als zombie, ransomwaremakers richten zich liever op organisaties die bereid zijn om diep in de buidel te tasten en overheidshackers leveren liever disruptie door aanvallen op de infrastructuur dan op televisies. Maar dat ook televisiemalware groot wordt, ligt voor de hand.

Zo heeft de CIA gericht malware uitgerold voor bepaalde toestellen, maar als we íets in de praktijk hebben mogen leren van WannaCrypt en NotPetya/ExPetr is dat het verre van ondenkbaar is dat criminelen dezelfde tools en zwakheden gebruiken om in te breken op televisies. Op een dag niet eens zo ver in de toekomst hebben we meeloerende RAT's in de huis- en slaapkamer, netwerk-overspringende ransomwormen en een miljoenenleger aan DDoS'ende televisies

6. Traagheid

Vooral de vroege modellen hadden hier last van, maar ook een splinternieuwe high-end gaat je over drie jaar frustreren met traagheid. Je televisie is tenslotte een computer geworden en als zodanig heeft hij ook tijd nodig om op te starten. Zo testten we vier jaar geleden nog een model van een grote fabrikant die er meer dan 30 seconden over deed om te starten en ondertussen was de televisie gelockt op de zender én het volumeniveau waarop hij stond toen ie was uitgezet.

En zoals we net al aangeven wordt het apparaat trager naarmate hij langer in gebruik is en nieuwe updates ontvangt. Die gaan uit van nieuwere features en langzaam opklimmende eisen, waardoor het high-end-model van dit jaar over drie jaar verouderd is. Traagheid is dus een probleem waar je niet van verschoond blijft en dat is een goede reden om de televisie dom te houden.

7. Spionage

Eerder dit jaar was er ophef over de CIA die slimme televisies veroverde om in te zetten als afluisterapparatuur. Het verbazingwekkende van het hele verhaal vonden we eigenlijk dat mensen hier geschokt door waren; we hebben immers veel ergere dingen gezien, maar wellicht is structurele ondermijning van onze gehele infrastructuur minder behapbaar dan gehackte televisies.

Maar we maken ons niet eens zo druk over de CIA die in de huiskamer meeloert, maar meer over de van always-on 'dienstverlening' van de fabrikant. Een paar jaar terug was er gedoe over de privacyverklaring van Samsung-televisies die stelde dat een toestel uiteraard kan meeluisteren, en vorig jaar benadrukte het bedrijf dat je als gebruiker altijd ziet wanneer de microfoon is geactiveerd, maar net als RAT's die webcams stilletjes activeren kunnen aanvallers hetzelfde met televisies doen. Daarom is dat verre van een sluitend advies.

8. Frustrerende interfaces

Een smart-tv is dan wel een halve computer, echt krachtig is hij meestal niet. We ervaren regelmatig nog steeds een irritante lag als je op een element klikt en de lay-out is bij diverse modellen niet bepaald intuïtief te noemen. Daarnaast gaat de invoer verre van ideaal.

Afstandsbedieningen hebben tegenwoordig 1001 toetsen - terwijl je zou zeggen dat je kunt uitbesteden aan een soepele GUI om de knoppen te verminderen - en de logica is soms ook niet om over naar huis te schrijven. Neem een back-button die je uit Home trekt en weer naar de tv brengt. Zou zo'n UX überhaupt zijn getest met daadwerkelijke gebruikers?

Toetsenborden zijn een lompe oplossing en spraakbediening is, vooral hier in Nederland, nog niet wat het moet zijn. Er zijn ook modellen met een afstandsbediening die een cursor op het scherm weergeeft op de plek waar je hem mikt. Klinkt goed, maar in de praktijk is dat een slecht bedienbaar bibberend ding met vertragingen die het een frustrerende oefening maken.

9. Updates op de voorgrond

Er is maar één ding erger dan een fabrikant die nooit patches uitbrengt: fabrikanten die patches uitbrengen. En vooral feature-updates. Leuk, een nieuwe functionaliteit, maar waarom moet je dan in vredesnaam de interface op z'n kop zetten? Waarom is het nodig om menu-items op een andere plek te zetten? Is dit verandering omwille van verandering, of is er een doel?

Daarbij komt ook nog eens dat ze vaak niet in te plannen zijn. Een van onze redacteuren baalt nog steeds van de keer dat hij televisie wilde kijken en tien minuten moest wachten terwijl een firmware-update werd uitgerold. En dat is lang als je aan het wachten bent op iets wat een paar jaar geleden nog te bereiken was met één druk op de knop: een televisieprogramma.

Gelukkig lijken fabrikanten dit door te hebben en zien we steeds meer dat updates op de achtergrond worden uitgevoerd en minder disruptief zijn. Los natuurlijk van de firmware-update hier en daar die de functionaliteit kapotmaakt.

Conclusie: ga voor dumb

Met andere woorden, allemaal problemen die een stuk minder ingrijpend hebt als je het slimme deel uitbesteed aan een extern kastje - als je deze smart-tv-equivalente functionaliteit wilt. Zelfs als je Chromecast inmiddels sterk is verouderd, heb je in het slechtste geval zo een nieuwe voor een paar tientjes, in plaats van dat je een heel nieuw scherm moet kopen. Of sluit een mediacenter of (oude) pc aan via Displayport of HDMI. Dan heb je zelf controle, kun je malware uitsluiten en software gebruiken die jij wilt in plaats van wat de fabrikant aanbiedt.

Het nadeel van de populariteit van slimme televisies is dat het steeds lastiger is om een dom model te krijgen. Loop een MediaMarkt of BCC binnen en je wordt doodgegooid met slimme televisies. Ook online is het even zoeken. Bij Coolblue bijvoorbeeld kun je wel kiezen om te filteren op smart-tv's en netwerkverbindingen, maar (nog) niet om ze juist weg te filteren. Kies voor simpele led-tv's en je krijgt nog steeds Tizen- en WebOS-gevallen voor de kiezen en een enkele verdwaalde dumb-tv. Bij Pricewatch van Tweakers kun je tenminste nog netjes 'geen' selecteren bij de categorie smart-tv.

In de privacytips van de Consumentenbond staat ook een treffend advies om bijvoorbeeld meeluisteren te voorkomen: verbreek de netwerkverbinding. "Het grote nadeel hiervan is dat je de smart-functies ook niet meer kunt gebruiken. Je kunt wel gewoon televisiekijken via de kabel, antenne of satelliet." Oftewel: maak er een dumb-tv van.

Veelzeggend zijn ook de volgende woorden van de NPO toen de omroep de aankondigde alleen nog maar televisies van 2014 en later te ondersteunen: "Om alsnog onze uitzendingen te kunnen bekijken op je huidige televisie, kun je gebruikmaken van Chromecast of Airplay in combinatie met de NPO-app op je tablet of telefoon."

Topadvies.

Lees ook: Bouw je eigen high-end mediacenter

9 makkelijke softwarepaketten voor je mediacenter

Geen zin om zelf iets te bouwen? Kijk eens naar:

9 kant-en-klare mediacenters

Zijn er nog wel dumb tv's te vinden? Jazeker, hieronder een kleine selectie: